Politihkkarat ja sii geat barget sámegieloahpahusain leat ollu fuomášuhttán nubbingielat sámegiela. Leat ollu beroštan ohppiidlogoovdáneamis ja man muddui oahppit olahit guovttegielatvuođa.
Dán artihkkalis lean geahčadan ohppiidlogoovdáneami dan maŋemus logi jagis. Dat čájeha ahte lea hirbmadit njiedjan davvi- ja lullisámegielas, ja mearkkašahtti ollu lassánan julevsámegielas. Jus geahččat dan vihtta maŋemus jagi ovdáneami, de oaidnit ahte davvi- ja lullisámegielas lea njiedjan bisánan ja ohppiidlohku lea stáđásmuvvan. Julevsámegielas lea lassáneapmi joatkkašuvvan, muhto ii šat nu ollu go dan vihtta vuosttaš jagi.
Artihkkalis ii leat vuođđu dadjat ahte eanas nubbingielatoahppit eai šatta guovttegielagiin. Dat boahtá das go nubbingielatohppiin leat dássedis buorit árvosánit fágas, ja dat leat ollu buorebut go árvosánit Davvi-Norgga dárogiela váldogielas ja nubbingielas. Earenoamážiid njálmmálaččat nagodit sámegieloahppit bures.
Giellaoahpahallan váldá áiggi ja artihkal čujuha riikkaidgaskasaš dutkamii, mii čájeha ahte lea myhta ahte mánát ohppet giela nu ollu jođáneappot go rávis olbmot, dalle go leat seammalágan eavttut oahppamii. Gierdevašvuohta lea mávssolaš giellaoahpahallamis. Seammás lea dehálaš fuomášuhttit buriid vugiid nubbingielatoahpahussii. Danne lea sámegieloahpaheddjiide ávkkálaš gelbbolašvuođa loktet, earenoamážiid Ulpan-vuohki livčče hui ávkkálaš sámegieloahpahallamii sámegielat ohppiide.
Dán kapihttalis ovdanbuktojuvvojit muhtin guovddáš tabeallat mat govvidit mávssolaš surggiid dilálašvuođa sámi duohtavuođas. Dát leat fásta tabeallat mat bohtet leat mielde juohke girjjis mii almmuhuvvo ja nu addet gova movt áššit ovdánit guhkit áiggi badjel. Dán girjjis leat 16 tabealla ja vihtta govvosa mat leat juhkkojuvvon čieža guvlui, mat čuvgejit mávssolaš fáttáid sámi servodagas. Vuosttaš fáddá lea álbmoga birra, mas lea deattuhuvvon movt álbmotlohku rievddada ja makkár áššit váikkuhit álbmotovdáneapmái (riegádan/jápmán/ sisafárren/eretfárren). Čájehuvvo agi ja sohkabeale čohkkehus ja dilli čuvgejuvvo iešguđet geográfalaš dásis.
Oahpahus addá loguid oahpahusdásis mas Sámedikki ealáhusaid doarjjaortnegat (SED) buohtastahttojuvvojit eará guovlluiguin davábealde Sáltoduoddara ja Norggain. Dás čájehuvvo tabealla mas čájehuvvo man oallugat heitet joatkkaskuvllas, ja leat vel golbma tabealla mat addet dieđuid movt sámegiella ovdána mánáidgárddiin, vuođđoskuvllain ja joatkkaskuvllain. Dienas ja Barggahus lea čuvgejuvvon guovtti tabealla bokte, mas ovdanboahtá olbmuid gaskamearálaš dienas ja vearru, ja barggahusa olbmuid sohkabealli ja ealáhus. Dasa lassin leat guokte ealáhustabealla mas nubbi tabealla čájeha fitnodagaid ealáhussurggiin ja nubbi mii earenoamážiid geahččá boazoealáhusa hárrái.
Loahpas leat guokte válgatabealla mat leat vuođđuduvvon maŋemus Sámediggeválgga (2013) ektui, mat čájehit bellodagaid/válgalisttuid dohkkehuvvon jienaid ja Sámedikki válljejuvvon áirasiid ektui.